PRZYRODNICZE
OBSERWACJE FENOLOGICZNE
Poznaj - Pokochaj - Pomagaj
Obserwacje przyrodnicze - mniej, czy bardziej świadomie - prowadzimy od początku do końca naszego życia. Dotyczą środowiska naszego życia i dostarczają o nim różnorodnej wiedzy. Wraz z wiekiem i doświadczeniem stają się bardziej planowe i ukierunkowane, co doświadczamy wraz z poddaniem się zorganizowanej szkolnej i pozaszkolnej edukacji.
Poza nią pozostaje także szeroka sfera zwyczajnej ludzkiej ciekawości otaczającego nas świata i praw nim rządzących.
Obserwacjami zajmują się zorganizowane i nieformalne grupy pasjonatów, co widać w naszym otoczeniu i dostępnej literaturze, a wiele różnych jej form prezentowanych i udostępnianych jest w Internecie. Robią to instytucje edukacyjne i różne organizacje.
Poniżej wskazuję kilka takich dostępnych poprzez Internet, zróżnicowanych i na różnym poziomie, skierowanych do różnych grup odbiorców, usystematyzowanych programów obserwacji przyrodniczych. Każdy z nich można samodzielnie podjąć i prowadzić, ponieważ są bardzo przystępnie opisane i wyjaśnione, a dodatkowo we wszystkich poniżej wymienionych można skorzystać z udostępnionych instrukcji, formularzy oraz stron rejestrujących i prezentujących zebrane dane.
Projekty obserwacyjne
1. „Pora na pory - obserwacje fenologiczne” (trzy gatunki)
2. „Czujna plecha - obserwacje porostów” (trzy gatunki)
3. Międzynarodowy projekt „Spring Alive!” – obserwacje przylotu pięciu gatunków ptaków
4. BEAGLE - obserwacje fenologiczne drzew (pięć gatunków)
5. Bociany.pl – obserwacje bocianów białych w Polsce
8. Noc Sów - o sowach i dla "sowolubów"
9. Wielkie Ogrodowe Liczenie Ptaków
10. Tydzień liczenia motyli w Wielkopolskich Parkach Krajobrazowych
Ciekawe propozycje portalu „Życie a klimat” pod hasłem „Zostań obserwatorem przyrody”
Zachęca do prowadzenia okresowych i systematycznych obserwacji przyrody oraz przyłączania się do badania zanieczyszczenia powietrza metodami bioindykacyjnymi, w celu tworzenia mapy fenologicznej i map skali zanieczyszczenia powietrza w Polsce.
Przystąpienie do tych projektów może być dla amatorów przyrody pierwszym krokiem w kierunku zdobycia doświadczenia w prowadzeniu badań terenowych.
Uczestników obowiązuje prawidłowe rozpoznanie i obserwowanie wskazanych gatunków oraz przestrzeganie zasad obserwacji i dokumentacji opisanych w udostępnionych instrukcjach i formularzach. Pokazują jak trzeba zebrać informacje i ułatwiają ich dokumentowanie tak, aby mogły stanowić - poza funkcją edukacyjną i ogólno poznawczą - także istotną wartość naukową. Aby zrealizować główny cel badań, obserwacje trzeba prowadzić systematycznie przez co najmniej kilka lat. Z tej przyczyny najlepiej prowadzić je zespołowo i w większych grupach (np. uczniów, studentów, członków organizacji przyrodniczych i innych NGO) aby zapewnić ciągłość obserwacji w długim okresie czasu.
Proponowane są tam m.in. powyżej przedstawione dwa projekty obserwacyjne:
Ptasie coroczne akcje Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków
W kalendarzu wydarzeń edukacyjnych Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków od lat istnieją trzy stałe pozycje, które mogą stanowić doskonałe uzupełnienie ścieżki edukacyjnej proponowanej w programie „Przyroda wokół nas-ptaki”. Są to:
Wszystkie trzy imprezy są doskonałą okazją do zdobywania wiedzy i sprawdzania w praktyce, wiadomości nabytych w trakcie realizacji programu. Kontakt z przyrodą zawsze dostarcza niezapomnianych wrażeń, zaś ogólnopolski zasięg imprez sprawia, że uczestnicy mają motywujące poczucie przynależności do dużej grupy pasjonatów.
Współpracujący z OTOP edukatorzy dobrze znają te imprezy, a przekazywane relacje i wrażenia pokazują, że dla młodzieży są to wydarzenia naprawdę ważne, ekscytujące i często decydujące o rozwoju przyrodniczej pasji w przyszłości.
Do każdej z trzech akcji, są przygotowane unikalne materiały i gadżety edukacyjne, które otrzymują nauczyciele, edukatorzy i wolontariusze zainteresowani udziałem w akcji.
Europejskie Dni Ptaków
Obchodzimy je zawsze w pierwszą sobotę i niedzielę października. Impreza organizowana jest w czasie jesiennej wędrówki ptaków, co stwarza okazję do zwrócenia uwagi na ogromną skalę tego zjawiska i znaczenie ochrony siedlisk, potrzebnych ptakom do na wszystkich etapach ich życia.
Zimowe Ptakoliczenie
Ta coroczna akcja wzorowana na brytyjskim „ Big Garden Birdwatch” odbywa się zawsze w ostatni weekend stycznia i polega na liczeniu ptaków zimujących w pobliżu człowieka. Może być pomocna w realizacji zimowych propozycji, zwłaszcza zadania „Czy dokarmiać ptaki?”, skupiającego się na sikorach i łuszczakach. Jest chętnie podejmowana przez realizatorów programu w okresie, wydawałoby się, zupełnie niesprzyjającym obserwacjom.
Spring Alive
Spring Alive! to ważne międzynarodowe wydarzenie partnerów BirdLife International. Akcja zaadresowana jest do młodszych dzieci. Polega na wypatrywaniu i liczeniu zaobserwowanych ptaków uważanych za posłańców wiosny. Dotyczy pięciu znanych i łatwych do rozpoznania gatunków, wybranych tak, aby mogły je obserwować zarówno dzieci w mieście, jak i na wsi . Są nimi bocian biały, kukułka, jaskółka dymówka, żołna i jerzyk.