Nasz tradycyjny kalendarz, z którego codziennie korzystamy, zawiera umowny podział roku na miesiące i dni. Nie jest dostosowany do cyklicznych rytmów fenologicznych,  determinowanych sprzyjającymi warunkami życia roślin i zwierząt w naszej strefie klimatycznej.

Na podstawie wieloletnich obserwacji fenologicznych można jednak w miesięcznym przybliżeniu określić, co dzieje się w otaczającej nas przyrodzie.

Taką przybliżoną informację, przydatną dla amatorów obserwacji fenologicznych prezentuję poniżej na tej stronie.

 

Styczeń

 

Prawie cała nasza przyroda jest uśpiona.

 

Luty

​

W cieplejsze dni może zakwitać:

- leszczyna pospolita  (Corylus avellana) 

- olcha czarna  (Alnus glutinosa)  

- śnieżyczka przebiśnieg  (Galanthus nivalis)

- śnieżyca wiosenna  (Leucojum vernum)

 

Pierwsze wczesne przyloty ptaków:

- szpaki  (Sturnus vulgaris)  

- kaczki (te niezimujące)  (Anatidae)  

- skowronki polne  (Alauda arvensis) 

- gołębie siniaki  (Columba oenas)  

W łagodniejsze cieplejsze zimy w tym miesiącu swoje młode wyprowadza krzyżodziób świerkowy  (Loxia curvirostra), który w Polsce gniazduje nieregularnie i nielicznie w górach oraz na północnym wschodzie kraju.

 

Początek odlotu zimujących u nas ptaków:

- gili  (Pyrrhula pyrrhula) 

- jemiołuszek  (Bombycilla garrulus) 

- czeczotek  (Acanthis flammea) 

- poświerki  (Plectrophenax nivalis) 

- śnieguły  (Plectrophenax nivalis)  

 

Marzec

 

Kwitną krzewy i drzewa zakwitające przed rozwojem ich liści:

- leszczyny pospolite  (Corylus avellana) 

- olchy  (Alnus) 

- derenie  (Cornus) 

Kwitną również:

- śnieżyczki przebiśniegi  (Galanthus nivalis) 

- podbiały  (Tussilago farfara)  

- złocie (złoć)  (Gagea)

początek zakwitania:

- wawrzynek wilczełyko  (Daphne mezereum) 

a w ogrodach:

- ciemierniki  (Helleborus)

 

Odlatują zimujące u nas ptaki:

- gile  (Pyrrhula pyrrhula) 

- jemiołuszki  (Bombycilla garrulus)

- czeczotki  (Acanthis flammea) 

- poświerki  (Plectrophenax nivalis) 

- śnieguły  (Plectrophenax nivalis) 

 

Przylatują ptaki:

- gajówki  (Sylvia borin) 

- rudziki  (Erithacus rubecula)

- kosy  (Turdus merula) (obecnie zwykle kosy u nas zimują)

- zięby  (Fringilla coelebs)  

- skowronki (Alauda arvensis)  (Lullula arborea) 

- pliszki siwe  (Motacilla alba) 

- drozdy śpiewaki i paszkoty (Turdus philomelos) i (Turdus viscivorus)

- kaczki cyranki (Spatula querquedula) i inne gatunki

- kanie rude  (Milvus milvus)  

- gołębie grzywacze  (Columba palumbus) 

- słonki  (Scolopax rusticola) 

- bekasy  (Gallinago gallinago) i (Gallinago media) z (Scolopacidae)  

- bąki zwyczajne (Botaurus stellaris) 

- bojowniki bataliony (Calidris pugnax) 

- kokoszki wodne (Gallinula chloropus)  

- żurawie zwyczajne  (Grus grus)

 

Kwiecień

 

Zakwitają drzewa i krzewy:

- wierzby  (Salix)  

- wiązy  (Ulmus)  

- jesiony  (Fraxinus) 

- klony  (Acer) 

- topole  (Populus) 

- osiki (Populus tremula) (osika to topola drżąca)

- tarniny  (Prunus spinosa)  

- bzy lilaki (Syringa)

W lasach liściastych zakwitają:

- przylaszczki  (Hepatica nobilis) 

- zawilce  (Anemone) 

- pierwiosnki (pierwiosnek)  (Primula) 

- fiołki  (Viola) 

- wawrzynek wilczełyko  (Daphne mezereum) 

- jaskry  (Ranunculus)  

- sasanki  (Pulsatilla)  

- mniszki  (Taraxacum) 

a na łąkach:

- kaczeńce (knieć błotna)  (Caltha palustris) 

 

Z ptaków przylatują:

- słowiki rdzawe i szare  (Luscinia megarhynchos) i (Luscinia luscinia) 

- pliszki żółte  (Motacilla flava)  

- pokląskwy  (Saxicola rubetra) 

- świstunki  (Phylloscopus) 

- świergotki łąkowe  (Anthus pratensis) 

- muchołówki szare  (Muscicapa striata) 

- jaskółki  (Hirundinidae) 

- dudki  (Upupa epops) 

- kopciuszki (Phoenicurus ochruros) 

- pleszki  (Phoenicurus phoenicurus) 

- pustułki zwyczajne  (Falco tinnunculus) 

- bociany białe i czarne  (Ciconia ciconia) i (Ciconia nigra) 

- czaple siwe  (Ardea cinerea) 

- rybołowy  (Pandion haliaetus)

- orliki krzykliwe (Clanga pomarina) 

- błotniaki zbożowe (Circus cyaneus)  

- ortolany (Emberiza hortulana) 

- trzciniaki (Acrocephalus arundinaceus) 

Jaja składają płazy:

- żaby  (Ranidae) 

- salamandry  (Salamandridae) 

- traszki  (Triturus) i (Lissotriton)

 

Maj

 

Kwitną drzewa i krzewy:

- dęby  (Quercus) 

- buki  (Fagus sylvatica) 

- kasztanowce  (Aesculus) 

- jarzębiny  (Sorbus aucuparia) 

- czeremchy  (Padus) 

- tarniny  (Prunus spinosa)  

- głogi  (Crataegus) 

- bzy lilaki  (Syringa) 

- czereśnie  (Prunus avium) 

- wiśnie  (Cerasus) 

- grusze (Pyrus) 

- jabłonie  (Malus) 

- porzeczki  (Ribes) 

W lachach kwitną:

- konwalie (Convallaria majalis) 

- borówki (Vaccinium)  

W ogrodach zakwitają:

- narcyze  (Narcissus) 

- goździki  (Dianthus) 

- pełniki  (Trollius) 

- floksy  (Phlox) 

- tulipany  (Tulipa) 

 

Z ptaków przylatują:

- wilgi  (Oriolus oriolus) 

- kraski (Coracias garrulus) 

- dzierzby gąsiorki srokosze  (Lanius collurio) i (Lanius excubitor) 

 - kukułki  (Cuculus canorus)

- jerzyki  (Apus apus) 

- chruściele  (Rallidae), wodniki (Rallinae), w tym łyski  (Fulica atra),  

- derkacze  (Crex crex) 

- sokoły kobuzy  (Falco subbuteo)

 

Czerwiec

 

Zakwitają:

- akacje  (Robinia pseudoacacia)  

- lipy  (Tilia) 

- zboża (Poaceae)  

- maki  (Papaver)  

- ostróżki (Delphinium) 

- kąkole  (Agrostemma githago)   

- maliny  (Rubus) z rodzaju jeżyn (Rubus) 

- winogrona  (Vitaceae) 

-  róże  (Rosa) 

w ogrodach zakwitają:

- tojady  (Aconitum) 

- liliowce  (Liliales), w tym: lilie (Lilium) i tulipany (Tulipa)

- kosaćce  (Iridaceae)  

- bratki (Viola xwittrockiana) (z szklarni mamy je już od końca marca)

Dojrzewają:

- czereśnie (Prunus avium) 

- wiśnie (Cerasus)

- poziomki  (Fragaria) , w tym - truskawki  (Fragaria xananassa)

 

Wśród gadów jaja składaj:

- jaszczurki (Lacertilia)

- żółwie błotne (Emys orbicularis) 

również jaja składają płazy:

- kumaki (Bombina) 

- żaby zielone (Rana esculenta complex)   

a rodzą młode następujące gady:

- padalec  (Anguis fragilis)

- jaszczurka żyworodna  (Zootoca vivipara) 

 

Lipiec

 

Zakwitają:

- lipy (Tilia) 

W ogrodach kwitną:

- tojady (Aconitum)

- malwy (Alcea) 

- słoneczniki (Helianthus) 

- lewkonie (Matthiola) 

- lilie (Lilium) 

- szałwie (Salvia) 

- piwonie (Paeonia) 

- rezedy (Reseda) 

Dojrzewają:

- porzeczki (Ribes) 

- agrest (Ribes uva-crispa) 

- maliny (Rubus)

- borówki (Vaccinium) 

- wczesne gruszki (Pyrus) 

 

Jaja składają gady:

- zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)

- gniewosz plamisty (Coronella austriaca) 

 

Sierpień

 

Zakwitają:

- wrzosy (Calluna vulgaris) 

- mikołajki (Eryngium) 

- dziewięciorniki (Parnassia) 

- goryczki (Gentiana) 

W ogrodach kwitną:

- malwy (Alcea)

- astry (Asteraceae) 

- czarnuszki (Nigella) 

- piwonie (Paeonia)

- rezedy (Reseda) 

Dojrzewają:

- jarzębiny (Sorbus aucuparia) 

- borówki (Vaccinium)

- jeżyny (Rubus)

 

Odlatują ptaki:

- kanie rude (Milvus milvus) 

- słowiki rdzawe  i szare  (Luscinia megarhynchos) i (Luscinia luscinia)

- świstunki (Phylloscopus) 

- wilgi (Oriolus oriolus) 

- trzciniaki (Acrocephalus arundinaceus)

- rybołowy (Pandion haliaetus)

- bociany białe i czarne  (Ciconia ciconia) i (Ciconia nigra) 

 

Wrzesień

 

Kwitną:

- wrzosy  (Calluna vulgaris)

- zimowity (Colchicum) 

Dojrzewają:

- leszczyny pospolite (Corylus avellana)

- żurawiny (Oxycoccus) 

- owocowe drzewa z owocami zimującymi, np. jabłonie (Malus) 

 

Odlatują ptaki:

- różne gatunki kaczek (Anatinae) 

- gajówki (Sylvia borin) 

- kuliki wielkie (Numenius arquata) 

- pokląskwy  (Saxicola rubetra) 

- białorzytki (Oenanthe) 

- kraski (Coracias garrulus) 

- pliszki żółte (Motacilla flava)

- ortolany (Emberiza hortulana) 

- pokrzewki (gajówki)  (Sylviidae)  

- krętogłowy (Jynx torquilla) 

- muchołówki szare i inne  (Muscicapa striata) 

- jaskółki (Hirundinidae) 

- dudki (Upupa epops) 

- kopciuszki (Phoenicurus ochruros) 

- gołębie turkawki (Streptopelia turtur) 

- brodźce piskliwe (Actitis hypoleucos) 

- siewki (Pluvialinae) 

- gąsiorki (Lanius collurio)

- przepiórki (Coturnix coturnix) 

 

Październik

 

Zakwitają na polach i ścierniskach:

- gwiazdnice (Stellaria media) 

- sporki (Spergula) 

- bratki (Viola tricolor)

- jasnoty (Lamium)

- stokrotki (Bellis perennis) 

 

Odlatują ptaki:

- skowronki (Alauda arvensis)  (Lullula arborea) 

- świergotki polne i łąkowe (Anthus campestris) i (Anthus pratensis)

- lelki kozodoje (Caprimulgus europaeus) 

- kosy (Turdus merula) (odmiany niezimującej)

- pliszki siwe  (Motacilla alba)

- drozdy śpiewaki i paszkoty (Turdus philomelos) i (Turdus viscivorus)

- gołębie grzywacze  (Columba palumbus) 

- żurawie zwyczajne  (Grus grus)

- rybołowy  (Pandion haliaetus) 

- bojowniki bataliony (Calidris pugnax)

- kokoszki wodne (Gallinula chloropus) 

- bąki zwyczajne (Botaurus stellaris) 

- derkacze  (Crex crex) 

- sokoły kobuzy  (Falco subbuteo)

 

Listopad

 

Odlatują ptaki:

- szpaki  (Sturnus vulgaris)  

- gołębie siniaki  (Columba oenas)  

- zięby  (Fringilla coelebs)  

- kaczki cyranki (Spatula querquedula) 

- słonki  (Scolopax rusticola) 

- bekasy  (Gallinago gallinago) i (Gallinago media) 

- błotniaki zbożowe (Circus cyaneus)  

- czaple siwe (Ardea cinerea) (na zachodzie kraju zimują)

 

Z północy do nas przylatują na zimowanie:

- gile  (Pyrrhula pyrrhula) 

- jemiołuszki (Bombycilla garrulus) 

- czeczotki (Acanthis flammea) 

- poświerki (Plectrophenax nivalis) 

- śnieguły (Plectrophenax nivalis)

 

Grudzień

 

Prawie cała nasza przyroda jest uśpiona.

Ps. 

Podobno tylko w Wigilię Bożego Narodzenia zwierzęta mówią ludzkim głosem, ale dotąd osobiście o tym się nie przekonałem mimo, że relacje mamy z sobą przyjazne. :)

​